Eens in de zoveel tijd komt er weer een zaak in het nieuws die te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag. De laatste jaren zijn deze zaken er meer omdat gelukkig steeds meer slachtoffers zich sterk genoeg voelen om de stap naar het recht te zetten. Deze zaken blijven helaas gevoelig en lastig te procederen. Bij een inbraak of diefstal heb je bewijs. De zaak is feitelijk en er is vaak concrete bewijslast.
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag ligt dit anders. Dit gaat vaak niet om aantoonbare schade maar om emotie, gevoel en persoonlijke grenzen.
Het bewijzen van die emotionele schade is vaak al lastig genoeg en daarvoor moet je als slachtoffer praten over dingen die gebeurd zijn waar je eigenlijk niet meer over na wil denken. Details die je juist weg wil stoppen of vergeten moet je eindeloos, tot in detail bespreken. Tijdens dit proces denk je vaak ook nog eens bij jezelf: “had ik maar iets anders gedaan, dan was dit vast niet gebeurd” of “ik had (harder) moeten slaan, schreeuwen of stop moeten roepen dan was het vast niet gebeurd”.
Als het vervolgens tot een zaak komt dan heeft de tegenpartij een advocaat. Deze advocaat gaat al jouw eigen zorgen nog eens versterken. Er wordt gevraagd waarom je niet geslagen hebt, waarom niet om hulp geroepen, waarom niet …….
Dit alles maakt het geen pretje om aangifte te doen maar wel een noodzakelijk kwaad. Want om rechtspraak te hebben moet het helemaal uitgeplozen worden en als er (hopelijk) rechtspraak is geweest dan geeft dat als slachtoffer een gevoel van rust. Nee, de nare ervaring gaat er niet mee weg maar voor mij persoonlijk, en andere slachtoffers die ik over dit soort zaken gesproken heb geeft het wel rust. Dit geef ik mijn leerlingen dan ook altijd mee als ik over grensoverschrijdend gedag praat. Neem altijd een volwassene in vertrouwen en ga aangifte doen!
In de klas praat ik heel bewust over grensoverschrijdend gedrag. Ik geef aan wat dat is, dat de grens soms onduidelijk is en voor iedereen anders. Ik schets situaties waarna ik de leerlingen hun eigen grens moeten aangeven door ze in tweetallen naar elkaar toe te laten lopen. Eerst met iemand die ze niet zo goed kennen (vaak van het andere geslacht) en daarna met de beste vriend of vriendin. Grenzen zijn namelijk anders bij mensen waar je een andere relatie mee hebt.
Daarna vertel ik meer over wat je kunt doet als het al gebeurd is. Er zijn er altijd die direct roepen “slaan, schoppen, schreeuwen”. Veel leerlingen denken dat het ze nooit zal overkomen en ze het wel tegen kunnen houden. Ik vraag dan altijd wat ze denken dat ik zou doen. Veel leerlingen vinden mij streng, en in het begin een beetje eng omdat ik een vrij duidelijke en uitgesproken persoon ben, dus altijd komt de opmerking dat toch niemand dat bij me durft en ik ze anders wel een goede klap zou verkopen. Als ik ze dan vertel dat ik 2 keer ben aangerand en niets heb kunnen doen omdat ik in de situatie bevroor, vallen ze stil.
Veel slachtoffers worden hierdoor overvallen. Ze schreeuwen niet altijd, schoppen niet altijd en slaan soms helemaal dicht. Vaak als diegene ook nog een bekende is.
Biologisch gezien is dit heel logisch, want de gevolgen die kunnen komen van tegenwerken, zoals geweld of erger, kan er voor zorgen dat je blokkeert en jouw onbewuste mechanisme voor overleving het overneemt.
Het ergste wat een slachtoffer kan overkomen, naast de gebeurtenis wat diegene tot slachtoffer heeft gemaakt natuurlijk, is dat andere mensen een oordeel vellen over de reactie of de eventuele “oorzaak“.
De media werkt hier helaas niet in mee. Victim blaming is daar eerder de regel dan de uitzondering. Ook niet geheel onverklaarbaar want door het slachtoffer zelf de schuld te geven, heb je het gevoel dat het jou niet kan overkomen. Gevaren waar we persoonlijk of maatschappelijk geen controle over lijken te hebben, willen we graag zo analyseren dat we er weer een gevoel van grip op krijgen. Een soort van schijnzekerheid.
We grijpen naar verklaringen door te zeggen dat het slachtoffer bepaalde kleding droeg, lief naar iemand lachte, alleen in het donker liep of zelf met iemand afgesproken had. Verklaren voelt namelijk veiliger dan de onzekerheid..
En de druk om de massa zich gerust te laten voelen, voelt het slachtoffer ook in alle facetten die erbij komen kijken als je aangifte wilt doen helaas. We schrikken wellicht zo van het onheilspellende gevoel dat een slachtoffer ons geeft, dat we in eerste instantie ons eigen gevoel proberen om te zetten in bescherming door te redeneren naar een oorzaak waar we wel grip op denken te hebben.
“Haar overkomt het omdat ze zich zo kleed en dat doe ik niet. Hem overkomt het omdat hij de eerste keer meteen bij iemand thuis afspreekt en dat zou ik niet doen.”
Maar helaas is het niet zo zwart-wit. Mensen worden ook slachtoffer van seksueel geweld als ze in een overal lopen, als ze mensen pas na de 20e date thuis uitnodigen, als ze er uit zien als een getrainde jongen of zelfs binnen een huwelijk.
Dus laten we slachtoffers alsjeblieft de ruimte laten om slachtoffer te zijn en ze steunen als maatschappij. Ondanks onze eigen angst om de gebeurtenis niet te kunnen relativeren. Samen bang zijn, samen steunen, samen dragen..
Dus stop je eigen oordeel weg want je weet pas echt wat jouw reactie is, als het je zelf overkomt.
留言